Dawniej sprawa była prosta. Jedyną znaną organizacją profesjonalnie zajmującą się kynologią był Związek Kynologiczny w Polsce. To tam można było zakupić psy rasowe. Jednak zmiany prawne z 2011 roku spowodowały, że pojawiło się wiele organizacji, często o bardzo podobnych nazwach, które sugerują, że sprzedają zwierzęta o pełnowartościowym pochodzeniu. Często mijają się jednak z prawdą i chociaż każdy pies zasługuje na miłość swojego właściciela, nie bez znaczenia jest też kwestia etyczna. To, w jakim miejscu kupisz psa, będzie miał olbrzymi wpływ na stan hodowli w Polsce.
Skąd najlepiej wziąć pupila? Nie tylko psy rasowe
Warto sobie uświadomić, że pies rasowy jest pewnym luksusem, którego nie oczekuje jednak każdy chętny opiekun. Jeśli szukasz wspaniałego towarzysza i nie zależy ci na konkretnych cechach, skontaktuj się ze schroniskiem lub z fundacją, w której znajdziesz wiele czworonogów do adopcji. Bez wątpienia w ten sposób znajdziesz świetnego towarzysza! Jeśli jednak masz szczególne wymagania i zależy ci na tym, aby wychować szczeniaka w odpowiedni sposób, twoją uwagę powinny zwrócić psy rasowe.
Psy rasowe – jak można je zdefiniować?
Psy rasowe w Polsce nie są zdefiniowane prawnie. Stanowią więc jedynie pewien konstrukt społeczny ustalony przez społeczność kynologów. W Polsce za takie uznaje się zwierzęta posiadające rodowód lub metrykę Związku Kynologicznego w Polsce (ZKwP) bądź innej organizacji, która jest akceptowana przez Międzynarodową Federację Kynologiczną (FCI). Taki dokument daje ci pewność, że:
- rodzice szczenięcia to rasowe psy, bez domieszki innej rasy;
- rodzice szczenięcia zostali ocenieni na wystawie psów rasowych i nie posiadają znacznych wad anatomicznych ani nie wykazywali agresji;
- rodzice szczenięcia są przebadani na choroby, które są obowiązkowe w danej rasie (jeśli występują);
- rodzice szczenięcia byli rozmnażani po osiągnięciu odpowiedniego wieku;
- matka szczenięcia nie była rozmnażana po ukończeniu 8. roku życia;
- matka szczenięcia ma szczenięta maksymalnie jeden raz w roku;
- szczenięta zostały obejrzane przez przedstawicieli Związku Kynologicznego w Polsce.
Główne rasy psów według FCI
Najważniejsze grupy ras psów dzieli się na 10 kategorii. Poniżej prezentujemy każdą z nich wraz z krótkim opisem i charakterystycznymi przedstawicielami.
Grupa I – owczarki i psy pasterskie oraz zaganiające
Psy pasterskie są uwielbiane z uwagi na swoją aktywność, wesołość i lojalność. Dodatkowo ich cechą charakterystyczną jest rzadki szczek, ponieważ raczej nie używają go do pracy. Inaczej jest z psami zaganiającymi. Ich głównym sposobem wywierania presji jest właśnie szczekanie. Z tego powodu rasa zaganiająca nie nadaje się do małych mieszkań. Psy rasowe z grupy I wymagają aktywności fizycznej i intelektualnej oraz cierpliwego i konsekwentnego układania. Najbardziej szczególnymi przedstawicielami grupy I są:
Grupa II – pinczery, sznaucery, psy górskie, molosy i szwajcarskie psy do bydła
Wywodzą się od niemieckich psów stróżujących i obronnych. W trakcie hodowli zachowały się ich pierwotne cechy charakteru i gotowość do ochrony podległego terytorium. Psy rasowe grupy II cenione są wśród właścicieli za inteligencję, umiejętność przywiązania się do właściciela i posesji, a także niskie wymagania ruchowe. Przedstawiciele tej kategorii to:
- sznaucer miniaturowy;
- pinczer małpi;
- appenzeller.
Grupa III – teriery
To niezwykle ruchliwe, zaangażowane w zdobywanie gryzoni i niewielkiej zwierzyny leśnej psy. Przyjmuje się, że ich przodkami są psy myśliwskie i bojowe skrzyżowane z wczesnymi terierami. Opisywane psy rasowe mają nadal bardzo silne zamiłowanie do poszukiwania drobnych zdobyczy. Z tego powodu zwykle nie zaleca się przyjmowania terierów do domów z mniejszymi zwierzętami. Najbardziej typowi przedstawiciele tej grupy to:
- airedale terrier;
- bulterier;
- terier walijski.
Grupa IV – jamniki
To wytrzymałe i zwinne psy rasowe, które żyją ponadprzeciętnie długo. Ich cechą charakterystyczną jest umiejętność poszukiwania zwierzyny na ziemi i pod nią. Jamniki nie są rasą młodą, bo znane były już od średniowiecza w różnych miejscach świata. Do tej pory cieszą się dużą popularnością i cenią je właściciele. Jamniki posiadają różne umaszczenia, od krótkowłosych przez szorstkowłose do długowłosych.
Grupa V – szpice i psy pierwotne
Towarzyszą człowiekowi od setek, a nawet tysięcy lat. Ich charakter sprzyja nieustannemu działaniu, często również objawiającemu się przez wyjątkowo uciążliwe szczekanie. Psy rasowe grupy V mają silny charakter, są zdecydowane, lojalne i jednocześnie nieufne wobec intruzów. Obecnie spełniają się jako psy do towarzystwa. Oto przedstawiciele tej kategorii:
Grupa VI – psy gończe i rasy pokrewne
Od lat znane są jako pomocnicy podczas polowań. Wyjątkowo rozwinięty węch pozwala im na bardzo skuteczne wytropienie zwierzyny łownej. Ze względu na swój charakter mają silne pragnienie aktywności fizycznej i umysłowej. Nie odnajdują się zbyt dobrze w niewielkich zamkniętych pomieszczeniach. Psy rasowe gończe i pokrewne są rozpoznawalne dzięki takim przedstawicielom jak:
Grupa VII – wyżły
To typowe psy myśliwskie, których zadaniem było tropienie i przynoszenie postrzelonej w trakcie polowań zwierzyny. Psy rasowe wyżłowate nie należą do najłatwiejszych w ułożeniu, dlatego nie zaleca się ich utrzymania przez początkujących miłośników psów. Dla wprawionych właścicieli ułożenie wyżła nie będzie problematyczne. Czworonóg odwdzięczy się lojalnością i przywiązaniem. Przedstawiciele grupy VII to:
Grupa VIII – aportery, płochacze i psy pracujące w wodzie
Aportery są świetnymi kompanami podczas polowań i sprawdzają się w przynoszeniu upolowanego ptactwa. Płochacze natomiast skupiają się na drobnej zwierzynie leśnej i wypłaszają ją z zarośli, wystawiając na cel myśliwego. Psy wodne natomiast bardzo dobrze odnajdują się podczas brodzenia za rybami i innymi gatunkami wodnymi. Nie boją się nawet zimnej wody. Psy rasowe grupy VIII to:
Grupa IX – psy ozdobne i towarzyszące
Jest to zdecydowanie najbardziej obszerna kategoria spośród wszystkich wymienionych w artykule. Posiada aż 11 odmiennych sekcji. Nie mają one jednego wzoru charakteru, lecz mogą być zarówno spokojne i poukładane, jak również żywiołowe. Psy rasowe z grupy IX to zwykle posłuszne i łatwe do ułożenia czworonogi, które chętnie poddają się nauce. Nie ma przeciwwskazań, by posiadali je nawet mało doświadczeni właściciele. Jakie psy zaliczają się do tej kategorii? To np.:
Grupa X – charty
Charty to prawdziwa perełka wśród wszystkich grup psów. Są bardzo charakterystyczne pod względem budowy, jak i cech osobowości. Psy rasowe tej kategorii odznaczają się dużą siłą fizyczną i charakterem. Mają świetny wzrok, są szybkie i niekiedy ich instynkt łowiecki trudno opanować. Z jednej strony uwielbiają miękkie posłania domowe, z drugiej są trudne do okiełznania na spacerze. Oto przedstawiciele tej grupy:
- chart afgański;
- chart szkocki;
- chart polski.
Rodowód rodowodowi nierówny – problem z organizacjami
Psy rasowe hodowane pod szyldem Związku Kynologicznego w Polsce muszą spełniać szereg wymogów, aby zostały dopuszczone do rozrodu. Organizacja ta nie tylko pilnuje więc samej czystości rasy, ale również dba o jej jakość i dobrostan zwierząt. Niestety, wiele innych organizacji istniejących w kraju nie przestrzega tego typu obostrzeń, co może prowadzić do zaniedbań ze strony hodowcy. Jeśli więc zamierzasz kupić zwierzę z innej organizacji, sprawdź, czy:
- w jej regulaminie jest mowa o dobrostanie zwierząt;
- wystarczająco pozwala na rozmnażanie psów i w jakim muszą być one wieku;
- ma wymogi związane z budową anatomiczną i charakterem szczeniąt;
- posiada wzorce ras;
- posiada bazy rodowodów dostępne online.
Dlaczego dostęp do rodowodu jest ważny?
Rodowód zwierząt nie jest jedynie wymysłem osób zajmujących się hodowlą psów. Pomaga nie tylko w zweryfikowaniu jego pochodzenia, ale również sprawia, że można kontrolować populację. Dzięki temu da się ograniczyć chów wsobny, co pozytywnie wpływa na zdrowie psów. Ponadto dostęp do rodowodu zwykle pozwala na określenie tego, jakie choroby nosili przodkowie psa oraz na wykluczenie wad genetycznych. Psy rasowe zwykle można sprawdzić w internetowych bazach rodowodowych, dzięki czemu jako kupujący dobrze wiesz, jakie dokładnie zwierzę trafia pod twój dach.
Psy rasowe, ale nie do końca…
Istnieją psy, które wyglądają jak rasowe, ale nie mają dokumentów zatwierdzonych przez FCI. Większość kynologów nazywa ich psami w typie rasy. Nie mogą więc brać udziału w wystawach psów i nie powinny być rozmnażane, jednak czasem niemal zupełnie przypominają te zwierzęta, które są hodowane pod szyldem ZKwP. Jeśli kupiłeś takiego czworonoga, zwróć szczególną uwagę na choroby, które często występują w rasie. Pamiętaj, że płacąc za psa w typie rasy, równie dobrze możesz po prostu… adoptować pupila ze schroniska.
Czy psy rasowe chorują częściej?
W świadomości właścicieli czworonogów istnieje przekonanie, że psy rasowe są bardziej narażone na choroby. Czy takie twierdzenie ma związek z rzeczywistością? Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Z jednej strony osoba posiadająca rasowego psa, często wcześniej zapoznaje się z jego dolegliwościami charakterystycznymi dla rasy. Przez to staje się wrażliwa nawet na najmniejsze jej symptomy. Z drugiej natomiast opiekunowie popularnych kundelków nie zawsze przykładają wystarczającą uwagę do dolegliwości swoich pupili.
Weterynarze często wypowiadają się jednoznacznie, że psy rasowe chorują częściej. Ma na to wpływ np. uwarunkowanie genetyczne niezmienne od początku istnienia rasy. Kolejny powód to konkretne ułożenie hodowców celem osiągnięcia wybranych cech budowy ciała. Pod tym względem (i nie tylko) psy rasowe są jednakowe i jeśli cierpią na choroby, to z pewnością dotyka to ich sporą grupę. Natomiast kundelki są bardzo różne pod względem genów i budowy ciała. Trudno jest więc określić typowe dla nich jednostki chorobowe.
Zanim kupisz psa rasowego do domu
To jasne, że dla niektórych przyszłych właścicieli czworonogów psy rasowe są jedynym właściwym wyborem. Co jednak warto uwzględnić, zanim dojdzie do zakupu? Niektóre rasy psów nie nadają się do życia w mieszkaniu. Ich charakter wymaga zapewnienia mnóstwa aktywności fizycznej i obecności człowieka. Jeśli kupisz sobie psa łowieckiego i zamkniesz go w niewielkim kojcu, będzie raczej smutny i apatyczny. Bardzo ruchliwe psy nie sprawdzają się w mieszkaniach na osiedlach. Brak codziennych aktywności uruchamia w nich skłonności destrukcyjne.
Psy mają bardzo silnie rozwinięty instynkt. Niektóre z nich są łatwiejsze, a inne trudniejsze do ułożenia. Psy rasowe o skłonnościach do polowania trudno jest zmienić w domatorów i kanapowców. Najlepiej więc szukać wśród takich przedstawicieli, których charakter będzie spójny z twoimi oczekiwaniami.
Psy rasowe – wspieraj tylko odpowiedzialną hodowlę
Osoby borykające się z tym dylematem często zdają się zapominać, że w całym tym procesie najważniejsze jest dobro psa. Kupując zwierzę z niesprawdzonego źródła, wspierasz nieodpowiedzialne rozmnażanie zwierząt. Jeśli więc nie chcesz przeznaczyć na zakup swojego podopiecznego zbyt wysokiej sumy, adoptuj zwierzaka ze schroniska. Nie zapominaj też o tym, że wybór hodowli zarejestrowanej w FCI to jedynie pierwszy krok. Następnie samodzielnie musisz znaleźć opinie na temat osoby zajmującej się rozmnażaniem zwierząt oraz sprawdzić warunki, w jakich żyją. W każdej organizacji mogą zdarzyć się oszuści i osoby, które nie kierują się dobrem czworonogów, dlatego każdorazowo konieczna jest skrupulatna weryfikacja warunków sprzedaży.
