Psy różnią się od siebie nie tylko umaszczeniem czy wielkością, ale także genami. To właśnie na podstawie ich DNA można określić, jak blisko spokrewnione są z wilkami. Te, których materiał genetyczny jest najbardziej zbliżony do pierwszych udomowionych psów, a więc i wilków, określa się jako rasy pierwotne. Zobacz, jakie inne czworonogi są pokrewne wilkom. Czy szpice i psy pasterskie mają coś wspólnego z najstarszymi genetycznie czworonogami? Sprawdź!
Rasy pierwotne – co to dokładnie oznacza?
Określenie rasy pierwotne psów kojarzy się z najstarszymi psami świata. Choć jest to oczywiście prawidłowe skojarzenie, nie dotyczy ras psów, które powstały jako pierwsze. To po prostu czworonogi, których DNA jest najbardziej zbliżone do DNA pierwszego udomowionego czworonoga.
Psy te niekoniecznie muszą wyglądem przypominać wilki, choć słusznie wymienia się wśród nich alaskana czy husky. Naukowcy w 2004 roku stworzyli wykaz 14 ras, które według klasyfikacji uznaje się za rasy pierwotne.
Jakie rasy psów nazywa się rasami pierwotnymi?
O ile w przypadku kilku wymienionych niżej ras skojarzenie z pierwotnymi jest jak najbardziej uzasadnione, o tyle wiele z nich może być dla miłośników psów miłą niespodzianką. Naukowa klasyfikacja obejmuje rasy:
- akita;
- alaskan malamute;
- basenji;
- chart afgański i chart perski;
- chow chow;
- husky syberyjski;
- lhasa apso;
- nagi pies meksykański;
- pekińczyk;
- podenco;
- shar pei;
- shih tzu;
- szpice – fińskie, niemieckie oraz miniaturowe;
- terier tybetański;
- samojed;
- shiba inu.
Lista ta prawdopodobnie będzie dalej rozwijana, bo do tej pory zbadano jedynie 20% wszystkich uznawanych psich ras. Zabrakło wśród nich między innymi wilczaka czechosłowackiego czy norweskiego elkhunda, których również można podejrzewać o DNA zbliżone do pierwotnego przodka. Być może także szpice azjatyckie i rasy pokrewne powinny znaleźć się na specjalnej liście.
Skąd wywodzą się rasy pierwotne psów?
Jak widać po liście, którą prezentują naukowcy, najwięcej psów pochodzi z Azji. Do wyjątków można zaliczyć alaskana, którego miejsce pochodzenia to oczywiście Stany Zjednoczone. Pochodzące z Tybetu lhasa apso, shih tzu czy terier tybetański, a także chiński pekińczyk bardziej przypominają psa domowego aniżeli bliskiego krewnego wilka. To jednak nie wygląd wyznacza przynależność do ras pierwotnych, a geny. Choć lista przedstawiona przez naukowców uznawana jest za oficjalną, nie jest ona w pełni akceptowalna przez związek kynologiczny, który stworzył także własne zestawienie, bazujące na innych kryteriach.
Pierwotne rasy według FCI
Poszukując informacji na temat psów spokrewnionych z dzikimi czworonogami, można natknąć się także na nieoficjalną listę. Na niej znalazły się między innymi wszystkie szpice, które wywodzą się bezpośrednio od pierwszych, udomowionych psów lub zostały z nimi skrzyżowane. Pomimo że pokrewieństwo wilczaka czechosłowackiego z dzikiem kuzynem jest wynikiem bezpośredniej krzyżówki, FCI również i jego zalicza do psów pierwotnych. Na liście FCI nie może zabraknąć także buhunda norweskiego oraz psa faraona. Podobizna psa tej rasy zdobiła wnętrza piramid.
Rasy pierwotne – relacja z człowiekiem
Większość psów znanych jako rasy pierwotne to czworonogi pracujące. Były szkolone i krzyżowane po to, by być wsparciem dla człowieka podczas jego codziennych obowiązków. Część jak malamuty czy alaskany to psy zaprzęgowe. Inne, takie jak shiba inu – obronne, a jednocześnie myśliwskie. Te pochodzące z Japonii psy chroniły przede wszystkim przed niedźwiedziami. Psy pierwotne różnią się od siebie sierścią, wielkością, a także instynktami i umiejętnościami. Przed zakupem psa w tym typie, warto zapoznać się jego charakterem i wymaganiami, aby móc w pełni wykorzystać jego potencjał.
Hodowle i rasy pierwotne
Psy wymienionych ras nadal cieszą się ogromną popularnością. To bardzo towarzyskie czworonogi, które odznaczają się także ogromną inteligencją. Aby zatem w pełni wykorzystywać ich potencjał, trzeba je dobrze poznać. Pomimo że każda z nich określana jest mianem rasy pierwotnej, ma odmienne wymagania i potrzeby. Są w tej grupie także psy ozdobne i do towarzystwa, gończe i te startujące w zaprzęgach. Psy zaprzęgowe potrzebują bardzo dużo ruchu, dlatego też niespecjalnie nadają się na kanapowych towarzyszy. Psy myśliwskie potrzebują odpowiedniego szkolenia, które pozwoli utemperować nieco porywcze charaktery, a jednocześnie rozwinie poszczególne umiejętności.
Czy psy pierwotne są obciążone chorobami genetycznymi?
Hodowcy starają się tak dobierać poszczególne osobniki, aby uniknąć wzmocnienia niepożądanych cech, w tym chorób genetycznych. Nie zawsze jest to jednak możliwe, szczególnie gdy dana rasa zmaga się ze stosunkowo małą liczbą przedstawicieli, jak miało to miejsce w przypadku psów zamieszkujących Japonię. Podczas wojny stały się one cichymi ofiarami, a ich populacja znacząco się zmniejszyła. W takich wypadkach krzyżowanie blisko spokrewnionych psów może nieść ryzyko wad genetycznych. W przypadku ich ujawnienia, wyklucza się reproduktorów do następnego rozrodu.
Decydując się na stworzenie wykazu, naukowcy wzięli pod uwagę jedynie 85 ras psów z całego świata. I choć oficjalnie tylko 14 z nich posiada DNA bardzo zbliżone do swojego udomowionego przodka, przedstawiciele organizacji kynologicznych są przekonani, że lista ta powinna być znacznie dłuższa. Pierwotne rasy psów od tysiącleci towarzyszyły człowiekowi podczas polowań, w roli stróży czy po prostu towarzyszy życia. Pochodzące bezpośrednio od pierwszych psów domowych, dzisiejsze czworonogi mogą różnić się od siebie charakterem, ale każdy z nich zasługuje na odpowiednią opiekę. Przed zakupem czy adopcją warto zapoznać się z historią rasy, by wiedzieć, jak z nią postępować i jakie są jej potrzeby.
