Nowotwory skóry stanowią aż 30% wszystkich nowotworów u psów. Jakie są ich przyczyny? Jak wygląda droga od pierwszej wizyty do rozpoczęcia leczenia? Jakie są najczęściej występujące rodzaje raka skóry u psa? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w naszym poradniku.
Przyczyny raka skóry u psa
Nie do końca wiadomo, co dokładnie wywołuje chorobę, ale dzięki badaniom naukowym udało się ustalić kilka czynników, które mogą wpływać na jej rozwój. W większości przypadków rak jest wywoływany przez spontanicznie zachodzące mutacje w genach. By rozwinął się nowotwór, nie wystarczy jedna nieprawidłowość, trzeba licznych defektów w chromosomach i molekułach genetycznych – właśnie dlatego choroba nowotworowa zarówno u ludzi, jak i u zwierząt najczęściej pojawia się w podeszłym wieku.
Coraz więcej wiadomo o czynnikach środowiskowych, które są odpowiedzialne za rozwinięcie się raka. Wśród nich wyróżniamy między innymi czynniki biologiczne, czyli: wirusy i drobnoustroje chorobotwórcze, pasożyty oraz hormony. Drugą, ważną grupą są czynniki chemiczne, do których można zaliczyć przede wszystkim: barwniki, metale ciężkie, środki konserwujące oraz związki toksyczne. To nie jedyne przyczyny środowiskowe, poza tym istotne są również czynniki fizyczne, między innymi promieniowanie UV.
Kto jest najbardziej narażony? Czy rasa ma znaczenie?
Tak samo, jak w przypadku każdej innej choroby nowotworowej najbardziej narażone są starsze osobniki. Jednak rasa zwierzaka również nie jest bez znaczenia. Według najnowszych wyników badań część psów może być bardziej narażona na rozwinięcie się danego typu nowotworu skóry. Na przykład rak płaskokomórkowy najczęściej występuje wśród beagli, dalmatyńczyków i whippetów. Z kolei podstawnokomórkowy jest diagnozowany przede wszystkim u owczarków szetlandzkich oraz pudli.
Jedną z najbardziej narażonych ras jest golden retriever, ponieważ dotyczy go zwiększone ryzyko zachorowania na aż 5 rodzajów raka skóry u psa, w tym:
- guz mieszków łojowych;
- włókniak;
- guz z komórek tucznych;
- ziarniak grzybiasty;
- histiocytoza złośliwa.
Do innych ras, u których często diagnozuje się tego typu nowotwory, należą bokser, siberian husky i labrador.
Rak skóry u psa – objawy
Objawy nowotworu skóry mogą się różnić w zależności od rodzaju i lokalizacji guza. Pierwszym zauważalnym symptomem jest pojawienie się zmiany skórnej. Właśnie dlatego niezwykle ważne jest codzienne oglądanie swojego psa, szczególnie jeśli posiada on długą sierść, w której ciężej dostrzec wszelkie nieprawidłowości. Jak wygląda rak skóry u psa? Zdjęcia, które znajdziesz w internecie, przedstawiają różne rozmiary i kształty guzów.
Nigdy nie próbuj sam diagnozować swojego pupila! Każda zmiana powinna zostać zbadana przez lekarza weterynarii! Niektóre nowotwory skóry mogą wywoływać stany zapalne oraz krwawienia. Objawami, które często towarzyszą chorobie, są:
- swędzenie;
- nadmierne wylizywanie zmiany;
- apatia i zmęczenie.
Rozpoznanie nowotworu skórnego. O badaniu histopatologicznym
Na początku wizyty weterynarz przeprowadza wywiad z opiekunem i bada zmianę palpacyjnie. Czekając na badanie, przypomnij sobie, kiedy dokładanie pojawiły się wszystkie objawy, by lekarz miał możliwie jak największą wiedzę na temat twojego pupila. Podczas oględzin możliwe jest ustalenie, czy guz jest związany z naskórkiem, skórą właściwą czy tkanką podskórną, a także czy zmiana w skórze jest pojedyncza czy rozsiana. Ostateczną diagnozę stawia się dopiero po otrzymaniu wyników badania histopatologicznego.
Chociaż badanie laboratoryjne krwi nie jest kluczowe do postawienia rozpoznania, zawsze powinno być wykonane. Pozwala ono ocenić ogólny stan pacjenta i zweryfikować, czy nie pojawiły się objawy wywoływane przez niektóre typy nowotworów.
Niezwykle ważne są badania obrazowe. Badanie radiologiczne klatki piersiowej wykonuje się przede wszystkim w celu ocenienia stadium zaawansowania choroby nowotworowej. Bywa niezwykle przydatne także w przypadku guzów naciekających oraz zamian zlokalizowanych blisko kości. USG jamy brzusznej, a w szczególności śledziony, wątroby i nerek jest wykorzystywane do oceny stopnia zaawansowania raka skóry u psa w przypadku występowania guzów składających się z komórek tucznych. Poza tym obydwa badania pozwalają ocenić stan węzłów chłonnych.
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa to najważniejsze badanie w przypadku zmian na skórze psa. W zależności od rodzaju i lokalizacji zmiany pozwala ona na ostateczną diagnozę lub określenie stopnia złośliwości nowotworu skóry.
Badania kliniczne są niezwykle ważne w diagnostyce i absolutnie nie powinno się z nich rezygnować.
Leczenie nowotworu u psa
W przypadku pojedynczych zmian skórnych najlepsze efekty daje leczenie chirurgiczne. Niestety całkowite usunięcie zmiany nowotworowej skóry może okazać się niemożliwe w przypadku guzów naciekających lub w sytuacji, kiedy przed zabiegiem przeoczono przerzuty. Czasem zdarza się, że zmiana zostanie usunięta ze zbyt małym marginesem bezpieczeństwa, co skutkuje wznową i rozrostem nowotworu.
W przypadku, kiedy chirurgiczne leczenie guza skóry okazuje się niewystarczające, lekarze zwykle zalecają chemioterapię. Część nowotworów jest całkowicie odpornych na działanie cytostatyków, inne reagują dobrze na wybrane z nich. Tego typu leczenie bardzo obciąża organizm, dlatego w przypadku pacjentów w podeszłym wieku i ogólnym złym stanie może okazać się niemożliwe do przeprowadzenia.
Radioterapia jest trudnodostępna w Polsce, w związku z czym stosuje się ją niezwykle rzadko. Poza wyżej wymienionymi metodami niezbędne jest stosowanie dodatkowego leczenia, które wzmocni organizm pacjenta, zalicza się do nich między innymi płynoterapia.
Rokowania. Jakie są szanse na wyleczenie?
Istnieją różne rodzaje raka skóry u psa i każdy z nich jest inny, w związku z czym nie sposób jednoznacznie określić szans na wyleczenie. Wcześnie leczone guzy o charakterze łagodnym zwykle nie powracają po ich wycięciu, ale przy niektórych nowotworach dających przerzuty rokowania są ostrożne. Nie bez znaczenia jest również wiek psa, młody zwierzak ma o wiele większe szanse na przeżycie chemioterapii i całkowite wyleczenie.
Rodzaje nowotworów skóry
Rak skóry u psa może atakować różne tkanki i przybierać różnorodne formy. Najczęściej spotyka się łagodne nowotwory, które nie dają przerzutów. Wśród nich wyróżnia się przede wszystkim:
- raka podstawnokomórkowego;
- tłuszczaka;
- brodawczaka;
- histiocytomę skórną.
Złośliwe nowotwory skóry występują dwa razy rzadziej, są to między innymi:
- czerniak;
- mięsak;
- rak płaskonabłonkowy;
- guz komórek tucznych.
Rak płaskonabłonkowy skóry u psa
Ten złośliwy typ nowotworu stanowi ok. 5% wszystkich zachorowań na raka skóry u psa. Zmiany zwykle pojawiają się w miejscach słabo owłosionych, które są narażone na działanie promieniowania UV, czyli na kończynach, mosznie, nosie, palcach oraz wargach, jednak zdarzają się przypadki guzów w jamie ustnej. Najczęściej przybiera formę pojedynczej, wrzodziejącej zmiany, ale wraz z rozwojem choroby pojawia się owrzodzenie i krwawienie. Kluczowe jest szybkie usunięcie guza, a w przypadku, kiedy nie jest to możliwe, stosuje się krioterapię lub miejscową chemioterapię.
Mastocytoma, czyli guz z komórek tucznych
Mastocytoma stanowi aż 20% wszystkich zachorowań na nowotwór skóry u psa. Chociaż dotyka głównie starszych osobników, zdarza się, że diagnozuje się ją nawet u kilkumiesięcznych szczeniąt. Zmiany o niskim stopniu złośliwości zwykle są pojedyncze i wolno rosną, natomiast agresywne guzy często występują mnogo oraz charakteryzuje je szybki przyrost.
Wspólną cechą dla wszystkich zmian tego typu jest czerwone ubarwienie spowodowane wydzielaniem się histaminy.Jednak to nie jedyny skutek działania tej substancji, wywołuje ona również takie objawy, jak:
- niedokrwistość;
- owrzodzenie żołądka;
- wymioty;
- czarne stolce;
- perforację jelita.
Podstawą leczenia jest usunięcie zmiany w obrębie zdrowej tkanki z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa. Dodatkowo stosuje się również chemioterapię i radioterapię.
Mięsaki tkanek miękkich
Mięsaki tkanek miękkich stanowią ponad 20% wszystkich nowotworów złośliwych skóry. Głównie występują u psów w średnim i starszym wieku. Guzy tego typu często osiągają duże rozmiary i dają przerzuty do odległych narządów wewnętrznych, jak np. żołądek, śledziona czy wątroba. Nierzadko wrastają w okoliczne tkanki miękkie, co utrudnia ich chirurgiczne usunięcie i zmniejsza szanse na całkowite wyleczenie zwierzaka.
Guz mieszków włosowych i gruczołów łojowych
Rak skóry u psa może wywodzić się również z komórek budujących mieszki włosowe czy gruczoły łojowe. Większość z nich ma charakter łagodny, z wyłączeniem gruczolakoraków, które są złośliwe i wymagają natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Występuje często u psów w starszym wieku, ale zdarzają się również przypadki zachorowań wśród młodszych pacjentów. Bezwłose guzy przybierają różne kształty i rozmiary w zależności od stopnia zaawansowania choroby.
Profilaktyka. Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka skóry u psa?
Rak skóry u psów powstaje w wyniku licznych mutacji zachodzących w chromosomach i molekułach genetycznych. Co prawda nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka zachorowania, ale można znacznie je zmniejszyć. Podstawą profilaktyki powinna być ochrona zwierzaka przed szkodliwym promieniowaniem UV. Pies nie powinien wychodzić w godzinach najsilniejszego nasłonecznienia, warto również pamiętać, by nie strzyc pupila zbyt krótko i stosować kremy ochronne z filtrem UV dla zwierząt.
Poza tym należy zadbać o to, by czworonóg nie miał dostępu do żadnych substancji toksycznych oraz spożywał wysokiej jakości karmę. Nie zawsze da się zapobiec zachorowaniu, ale dzięki regularnej kontroli skóry można szybko zauważyć zmiany i rozpocząć leczenie, co znacznie zwiększa szanse zwierzęcia na przeżycie. Pamiętaj, że aż 2/3 zmian guzów u psów to zmiany o charakterze łagodnym, które leczy się stosunkowo łatwo.
Rak skóry u psa to nie wyrok. Jeśli zauważysz o swojego pupila guzek, nie przejmuj się. Przede wszystkim może być to zmiana dermatologiczna, a nawet jeżeli twój zwierzak zachorował na nowotwór, nie musi to oznaczać smutnego zakończenia. Guzy mogą być łagodne i złośliwe, a szanse na całkowite wyleczenie każdego z nich mogą różnić się od siebie. Pamiętaj, że im wcześniej udasz się do lekarza, tym większe prawdopodobieństwo, że twój pupil wyzdrowieje!
