W artykule przedstawimy mechanizmy powstawania jaskry u psa i rodzaje tego schorzenia. Poznasz też objawy, które powinny cię zaniepokoić. Dowiesz się także, jak przebiega proces diagnozy oraz leczenie.
Ciśnienie wewnątrzgałkowe i drogi odpływu cieczy wodnistej oka
W każdej gałce ocznej znajduje się płyn, którego zadaniem jest utrzymywanie jej odpowiedniej wielkości oraz kształtu. Jeżeli ciśnienie wyżej wymienionej cieczy mieści się w przedziale od 10 do maksymalnie 25 mmHg i nie ulega wahaniom, płyn spełnia swoją funkcję.
Co w przypadku, kiedy dojdzie do zaburzeń w działaniu tego mechanizmu? Wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe prowadzi do rozwinięcia się zmian zwyrodnieniowych, a nawet uszkodzeń siatkówki lub nerwu wzrokowego. To struktury, które odpowiadają za przekształcanie obrazów do sygnałów nerwowych, w związku z czym ich zniszczenie skutkuje częściową lub całkowitą utratą wzroku.
Jednak to nie jedyne zadanie cieczy wodnistej. Poza tym odżywia ona elementy, które nie są wyposażone we własny system naczyń krwionośnych, czyli soczewkę i rogówkę. Wypełnia nie tylko przednią komorę oka, między rogówką oraz tęczówką, a także tylną komorę, między tęczówką oraz soczewką.
Ciecz wodnista jest produkowana przez ciało rzęskowe. W związku z tym musi być systematycznie odprowadzana, by nie doszło do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego, a w efekcie rozwinięcia się jaskry u psa. Jakimi drogami następuje odpływ cieczy wodnistej z oka? Oto dwie drogi:
- odpływ konwencjonalny odpowiada za odprowadzenie nawet 97% cieczy. Najpierw jest ona wydzielana do tylnej komory, gdzie obmywa soczewkę, po czym przedostaje się do przedniej komory oka. Następnie przedostaje się do kąta przesączania (tęczówkowo-twardówkowego), w którym znajduje się sieć włókien kolagenowych oraz naczyń żylnych pozbawionych krwi;
- odpływ alternatywny zwykle odpowiada za odprowadzenie maksymalnie kilku procent cieczy, ale w przypadku wdrożenia farmakoterapii niektórymi lekami może znacznie się zwiększyć. Polega na przeprowadzeniu płynu z ciała rzęskowego i naczyniówki do twardówki, a następnie do oczodołu.
Jaskra u psa – pierwsze objawy. Czy przekrwienie oka to powód to obaw?
Pierwsze objawy jaskry u psa nie są bardzo wyraźne i łatwo je przeoczyć. Zalicza się do nich między innymi delikatne przekrwienie spojówki, niewielki obrzęk gałki ocznej i łagodnie rozszerzone średnice. Wraz z rozwojem choroby symptomy te będą się nasilać, twardówka będzie mocno powiększona i zaczerwieniona, pojawi się także ból, w związku z czym zwierzę będzie mrużyć powieki, przymykać oczy i unikać dotykania głowy.
Często obserwuje się łzawienie i surowiczy wypływ, a wyżej wymienionym symptomom przeważnie towarzyszą objawy ogólnoustrojowe, czyli apatia oraz brak apetytu. Jeśli rogówka stanie się mętna i niebieskawa, bardzo szybko może dojść do ślepoty, chyba że uda się prędko obniżyć ciśnienie wewnątrzgałkowe.
Jaskra wtórna i pierwotna – różnice
Wyróżnia się kilka rodzajów jaskry u psa:
- pierwotna jaskra z otwartym kątem przesączania, której prawdopodobną przyczyną są zmiany biochemiczne w siateczce beleczkowej, wskutek czego dochodzi do zwiększenia oporu przepływu cieczy wodnistej, co z kolei prowadzi do zwiększenia ciśnienia;
- jaskra pierwotna wrodzona z zamkniętym kątem przesączania zwykle jest efektem goniodysygnezy – dysplazji więzadeł grzebieniastych, która polega na zastępowaniu tych struktur przez zniekształcone, grube płaty tkanek;
- jaskra wtórna może być efektem między innymi niedrożności kąta przesączania. To sytuacja, w której w kącie tęczówkowo-rogówkowym zalegają komórki i złogi utrudniające odpływ cieczy. Jeśli ma on prawidłową szerokość, jest to odmiana z otwartym kątem przesączania. W przypadku, gdy kąt ulega zwężaniu, by w końcu całkowicie się zamknąć mowa o jaskrze wtórnej z zamkniętym kątem przesączania;
- jaskra wtórna z blokiem źrenicy powstaje, kiedy ciecz gromadzi się w tylnej komorze oka, wskutek czego dochodzi do podwyższenia ciśnienia wewnątrz oka;
- jaskra złośliwa rozwija się, gdy ciecz przepływa w tylnym kierunku lub między siatkówką a ciałem szklistym;
- jaskra o nieznanej etiologii jest rozpoznawana, kiedy u pacjenta nakłada się kilka mechanizmów patologicznych i nie są się określić jednego odpowiedzialnego za rozwój choroby.
Rozpoznanie jaskry u psa
Rozpoznanie jaskry u psa nie jest łatwe, szczególnie że większość opiekunów nie zauważa jego pierwszych objawów i nie konsultuje się z lekarzem weterynarii. Kiedy zwierzak trafia do gabinetu z podejrzeniem jaskry, należy wykonać kilka badań diagnostycznym.
Tonometria, czyli pomiar ciśnienia śródgałkowego to badanie, które powinno zostać wykonane u każdego zwierzaka z zaczerwienieniem lub powiększeniem gałki ocznej. Ważnym elementem diagnostyki jest również gonioskopia, czyli badanie kąta przesączania pozwala ocenić, czy jest on otwarty, zamknięty, zwężony lub zablokowany. W obrazie widoczne są też nieprawidłowości takie jak ciała obce, guzy i wysięki zapalne. Z kolei oftalmoskopia pozwala wykluczyć lub potwierdzić zagłębienie tarczy nerwu wzrokowego, które jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów jaskry u psa.
Diagnostyka jaskry u psa
Diagnostyka choroby nie jest łatwa, ponieważ towarzyszą jej symptomy występujące również przy innych schorzeniach.Ból często pojawia się także w przebiegu zapalenia błony naczyniowej oka lub ropniu, zwichnięcie soczewki może mieć charakter pierwotny i występować u ras predysponowanych, przede wszystkim u terrierów oraz border collie. Może u nich wystąpić jaskra wrodzona. Z kolei poważne powikłania jak utrata widzenia są efektem postępu wielu różnych schorzeń.
Leczenie jaskry u psa
By leczenie jaskry u psa się powiodło, konieczna jest szybka wizyta w gabinecie weterynaryjnym. Jeśli zbyt wysokie ciśnienie w oku będzie utrzymywać się dłużej niż dobę, uratowanie wzroku w większości przypadków może okazać się niemożliwe. W przypadku, kiedy choroba jest w zaawansowanym stadium, agresywne i kosztowne leczenie w celu odzyskania wzroku jest niewskazane. Jednak, gdy istnieje szansa na zachowanie zdolności widzenia, należy podjąć próbę obniżenia ciśnienia.
Podstawą leczenia jest kontrolowanie ciśnienia wewnątrz oka, dzięki ograniczeniu wytwarzania cieczy wodnistej bądź zwiększeniu jej odpływu. By wdrożyć odpowiedni rodzaj terapii, niezbędne jest określenie odmiany jaskry u psa.
Leczenie farmakologiczne
Farmakologiczne leczenie jaskry u psa polega na podawaniu różnego rodzaju leków. Należą do nich:
- leki hamujące wytwarzanie cieczy wodnistej, głównie inhibitory anhydrazy węglanowej – enzymu znajdującego się w wyrostkach rzęskowych, który odpowiada za 50% produkcji cieczy wodnistej;
- leki wpływające na zwężenie źrenicy, przede wszystkim środki parasympatykomimetyczne, które ułatwiają proces odprowadzania cieczy wodnistej, a w efekcie obniżają ciśnienie;
- leki zwiększające odpływ cieczy, zwłaszcza środki hiperosmotyczne. Ich stosowanie prowadzi do zmniejszenia objętości ciała szklistego, a w konsekwencji do zmniejszenia ciśnienia;
- różnego rodzaju leki chroniące komórki nerwowe, których celem jest ograniczenie czynników ryzyka, zwiększenie długości przeżycia komórek zwojowych siatkówki, a także uniknięcie ich degradacji.
Leczenie chirurgiczne
Leczenie operacyjne często jest jedyną opcją całkowitego wyleczenia jaskry u psa. U niektórych pacjentów łączy się farmakoterapię z operacją. W przypadku, gdy istnieje szansa na zachowanie wzroku, lekarze weterynarii wykonują zabiegi polegające na zwiększeniu odpływu cieczy wodnistej z oka, takie jak gonioimplantacja i filtrowanie, bądź zmniejszeniu produkcji płynu, czyli cyklofotokoagulacja. Niestety, jeśli choroba jest zaawansowana, pozostaje usunięcie gałki ocznej wraz z trzecią powieką i spojówką.
Jaskra u psa jest poważnym schorzeniem, które rozwija się bardzo szybko, a jego symptomy często pozostają niezauważone. Jeśli zauważyłeś u swojego pupila niepokojące objawy w obrębie oka, jak najprędzej pędź z nim do weterynarza, by zwiększyć szanse na uratowanie wzroku.
