W artykule przedstawimy rolę hormonów produkowanych przez nadnercza oraz wyjaśnimy, dlaczego zaburzenia w pracy tego narządu są tak niebezpieczne. Znajdziesz tu też informacje dotyczące niezbędnych do wykonania badań oraz procesu leczenia choroby Addisona u psów. Opiszemy również przyczyny i objawy niedoczynności nadnerczy.
Jaka jest rola hormonów nadnerczy w organizmie twojego psa?
Nadnercza mają ledwie 3 centymetry długości, ale pełnią ważną funkcję w organizmie. Zwierzak pozbawiony tych organów umarłby w ciągu kilku dni, dlatego nawet niewielkie nieprawidłowości w ich działaniu mają bardzo niekorzystny wpływ na zdrowie psa. Dlaczego są tak istotne? Wraz z innymi narządami tworzą układ endokrynny, który jest odpowiedzialny za produkcję hormonów regulujących pracę niemalże wszystkich organów w ciele psa.
Warstwa kłębkowata kory nadnerczy produkuje hormony nazywane mineralokortykoidami, do których zalicza się między innymi aldosteron. To substancje odpowiedzialne za regulacje ciśnienia krwi oraz gospodarki wodno-elektrolitowej.
Warstwa pasmowata narządu zajmuje się wydzielaniem glikokortykoidów, a przede wszystkim kortyzolu, kortykosteronu i kortyzonu. Pełnią one szereg ważnych funkcji w organizmie, są odpowiedzialne między innymi za:
- regulację procesów przemian węglowodanów, białek oraz tłuszczów;
- pobudzenie glukoneogenezy;
- stymulację syntezy kwasów nukleinowych;
- hamowanie niektórych reakcji immunologicznych;
- warunkowanie pracy serca;
- regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej.
Androgeny należą do grupy hormonów steroidowych produkowanych w głównej mierze przez jądra i w niewielkiej ilości przez komórki jajowe. Ich najważniejszą funkcją jest regulacja popędu płciowego oraz determinacja męskich cech wyglądu, ale mają również wpływ na komórki mięśniowe.
Katecholaminy, a przede wszystkim adrenalina, noradrenalina i dopamina, są produkowane w rdzeniu kory nadnerczy. To hormony pełniące liczne funkcje, ale w głównej mierze są odpowiedzialne za odpowiednią reakcję na sytuacje stresowe.
Przyczyny choroby Addisona u psów
Proces powstawania choroby Addisona u psów nie jest do końca znany. W większości przypadków schorzenie jest skutkiem występującego w organizmie procesu autoimmunologicznego, który polega na produkcji przeciwciał niszczących enzymy odpowiedzialne za produkcję hormonów, wskutek czego dochodzi do powstania stanu zapalnego i niszczenia kory nadnerczy. Objawy kliniczne zwykle ujawniają się, kiedy jedynie 10% powierzchni narządu działa sprawnie, a w przypadku atypowej postaci choroby, gdy dojdzie do uszkodzenia warstwy pasmowatej odpowiedzialnej za produkcję glikokortykosteroidów.
Co jest przyczyną tego procesu? Atypowa i pierwotna postać choroby Addisona u psów najczęściej rozwija się w przypadku:
- wad wrodzonych;
- zaburzeń metabolicznych;
- zakrzepicy;
- chorób zakaźnych;
- krwotoków lub zawałów tego narządu;
- interwencji chirurgicznych w okolicach organu.
Z kolei wtórna niedoczynność kory nadnerczy rozwija się w sytuacji, kiedy dojdzie do zaburzeń w pracy przysadki mózgowej oraz podwzgórza, w efekcie czego pojawiają się problemy z produkcją ACTH. Zwykle przyczyną rozwinięcia się choroby jest działanie glikokortykosteroidów stosowanych między innymi w leczeniu nadczynności kory nadnerczy.
Choroba Addisona u psów – które rasy są najbardziej narażone?
Czy wiesz, że osobniki niektórych ras psów są bardziej narażone na rozwinięcie się u nich choroby Addisona? Zalicza się do nich przede wszystkim:
- west highland white terriery;
- pekińczyki;
- pudle;
- wyżły niemieckie;
- labradory;
- sznaucery olbrzymie;
- nowofundlandy;
- dobermany.
Objawy choroby Addisona u psów
Choroba Addisona u psów jest bardzo trudna do zdiagnozowania, ponieważ jej objawy nie są specyficzne i częściej kojarzą się z innymi dolegliwościami. Na początku opiekunów niepokoi przede wszystkim:
- biegunka;
- utrata apetytu;
- wymioty;
- apatia;
- ogólne osłabienie.
To symptomy, które zwykle kojarzą się z problemami z układem pokarmowym, jednak w przypadku niedoczynności kory nadnerczy mają tendencję do wznawiania się co jakiś czas.
Wraz z rozwojem choroby do wyżej wymienionych objawów może dołączyć także hipotermia, czyli obniżenie temperatury ciała, wypadanie sierści, depresja, problemy z poruszaniem się oraz zaburzenia rytmu serca. Nierzadko niedoczynności nadnerczy towarzyszą również symptomy mogące sugerować pojawienie się chorób nerek, czyli zwiększone pragnienie, wielomocz, azotemia i izostenuria. W zaawansowanym stadium choroby Addisona u psa może pojawić się przełom nadnerczowy – najcięższa postać niedoczynności kory nadnerczy.
Przełom nadnerczowy to stan zagrożenia życia
Przełom nadnerczowy, czyli ostra niewydolność kory nadnerczy, to stan, który wymaga natychmiastowej interwencji lekarza weterynarii. Następuje on, gdy organ nie jest w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości hormonów w odpowiedzi na zwiększone zapotrzebowanie.
Po czym go rozpoznać? Przede wszystkim objawem wstrząsu będzie hipowolemia, podczas której zwierzę ma znacznie obniżoną temperaturę ciała, słabe i nierówne tętno, blade błony śluzowe i jest wyraźnie otępiałe. Poza tym pojawiają się symptomy ze strony układu pokarmowego, czyli biegunka, wymioty czy brak apetytu, które z czasem stają się coraz to bardziej intensywne.
Diagnostyka. Jakie badania wykonać, by uzyskać właściwe rozpoznanie?
Proces diagnostyczny powinien zacząć się od wykonania badania krwi wraz z oznaczeniem poziomu elektrolitów w surowicy. To jedno z najbardziej podstawowych narzędzi, ale dostarczy wielu cennych informacji. W wynikach chorego zwierzaka widoczna będzie:
- limfocytoza – podwyższenie poziomu leukocytów,
- eozynofilia – podwyższenie poziomu granulocytów kwasochłonnych,
- hiponatremia – obniżenie poziomu sodu we krwi,
- hipochloremia – niedobór chloru we krwi,
- hiperkalemia – podwyższenie poziomu potasu we krwi,
- nieprawidłowy stosunek sodu do potasu.
W zaawansowanej postaci choroby mogą pojawić się także nieprawidłowe parametry nerkowe, w tym podwyższony poziom mocznika, kreatyniny oraz fosforanów. Gdy pojawi się krwawienie w przewodzie pokarmowym, badanie krwi wykaże silną niedokrwistość.
Warto wykonać również badanie EKG, by sprawdzić, czy nie doszło do zaburzeń rytmu serca. Dzięki USG, tomografii komputerowej czy rezonansie magnetycznym można ocenić kształt, strukturę i wielkość nadnerczy oraz zweryfikować, czy na organach nie występują żadne niepokojące zmiany. Istnieją specjalistyczne badania, które są specjalnie ukierunkowane na zbadanie pracy nadnerczy. Należą do nich między innymi badanie stężenia kortyzolu i aldosteronu w surowicy oraz test stymulacji ACTH.
Leczenie niedoczynności kory nadnerczy
Leczenie choroby Addisona u psów powinno opierać się przede wszystkim na uzupełnianiu niedoborów hormonów niezbędnych do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Poza tym konieczne jest przeciwdziałanie negatywnym skutkom wywołanym przez schorzenie. Najczęściej wdraża się płynoterapię z odpowiednio dobranym poziomem cukru, sodu i potasu. To zabieg, który znacznie poprawi perfuzję niedotlenionych tkanek zwierzęcia. Kuracja wymaga dużego zaangażowania ze stron opiekuna zwierzęcia, ponieważ niezbędne jest częste podawanie leków oraz regularne wizyty w gabinecie weterynaryjnym, ale jeśli czworonóg zacznie leczenie odpowiednio wcześnie, rokowania są dobre.
Mechanizm powstawania zarówno wtórnej, jak i pierwotnej niedoczynności kory nadnerczy nie jest dobrze poznany i weterynarze wciąż nie wiedzą, jak skutecznie zapobiegać chorobie Addisona u psów. Jednak dzięki kontrolnym badaniom można wcześnie wykryć jej objawy i od razu zacząć leczenie, co jest niezwykle ważne i znacznie wpływa na jego skuteczność.
