Strach i stres u zwierzęcia mogą mieć różne oblicza, najczęściej jednak nie sposób pomylić ich z doskonałą zabawą czy relaksem. Bojący się, silnie zestresowany pies – zwłaszcza wtedy, gdy nie ma możliwości oddalenia się od bodźca, który wprawia go w taki stan – to pies, który może stać się niebezpieczny, jeśli uzna, że jest zmuszony do obrony. Wystraszony pies – objawy, jakie musisz znać? Jak się okazuje, istnieje obszerna lista sygnałów, które wysyła czworonóg i które jasno wskazują na to, że nie czuje się on komfortowo w sytuacji, w której się znalazł. Dowiedz się, jak stwierdzić strach i stres u psa. Sprawdź, co zrobić, gdy twój pupil się boi.
Wystraszony pies – objawy i przyczyny, które musisz znać
To, w jaki sposób zachowa się pies w sytuacji, która jest dla niego trudna, uzależnione jest od wielu czynników, takich jak m.in.: stopień pewności siebie, poziom socjalizacji i habituacji, doświadczenie, okoliczności, miejsce, obecność opiekuna, możliwość oddalenia się. Wystraszony pies objawy stresu może zaprezentować w pełni lub tylko jako pojedyncze zachowania. Warto przyjrzeć się każdej z tych kwestii osobno oraz poznać etogram psa domowego, czyli cały „zestaw” psich zachowań i ich znaczenie.
Stopień pewności siebie
Istnieją psy mniej i bardziej pewne siebie, mniej i bardziej odważne, dlatego różne czworonogi na to samo zdarzenie mogą zareagować w skrajnie odmienny sposób. Jeden pies, np. słysząc nagły, głośny dźwięk lub widząc szybko poruszający się obiekt, w ogóle nie zwróci na nie uwagi, inny nieco wzdrygnie się i np. otrzepie (jest to forma „zrzucania stresu” po nieprzyjemnej sytuacji) lub będzie oblizywać, a jeszcze inny popędzi w panice na oślep.
Poziom socjalizacji i habituacji
Ten punkt, tak i pozostałe, wiąże się z poprzednim i kolejnymi, bo wszystkie wzajemnie się uzupełniają i przeplatają. Socjalizacja dotyczy kontaktu z istotami żywymi, takimi jak ludzie, psy i inne zwierzęta. Habituacja związana jest z przyzwyczajaniem się do różnego rodzaju bodźców nieożywionych (jak np. wspomniany dźwięk, zapach, rodzaj powierzchni etc.). Prawidłowo przeprowadzona socjalizacja powoduje, że pies jest pewny siebie, odważny, nie boi się ludzi, psów i innych zwierząt, umie się z nimi komunikować i zachować w każdej sytuacji. Z kolei właściwie przeprowadzona habituacja powoduje, że pies nie reaguje w nieadekwatny sposób na bodźce, które (choć czasem „straszne”) nie pociągają za sobą żadnych istotnych zmian.
Doświadczenie
Jeśli pies już raz zaznał krzywdy w kontakcie z określonym bodźcem, istnieje duże prawdopodobieństwo tego, że następnym razem zareaguje na niego co najmniej niepokojem. Przykładowo, jeśli czworonóg był ciągnięty za uszy i ogon przez dziecko, może nie mieć ochoty na interakcję nie tylko z tym konkretnym urwisem, ale z dziećmi w ogóle. Jeżeli doświadczenie to było dla niego nieprzyjemne, na widok dziecka może próbować odsunąć się, ziewać nerwowo, otrzepywać czy węszyć (tzw. zachowanie przeniesione). Jeśli jednak doświadczenie było wyjątkowo straszne i krzywdzące, może zareagować znacznie gwałtowniej, np. podejmując próbę ucieczki w panice lub warcząc i pokazując zęby.
Okoliczności/miejsce
Pies może czuć się zdecydowanie pewniej i bezpieczniej w miejscu, które zna i w sytuacji, która nie jest mu obca. Zupełnie obca przestrzeń i okoliczności, z jakimi mierzy się pierwszy raz w życiu, bez wątpienia będą potęgować stres, a co za tym idzie, mogą pociągać za sobą gwałtowniejszą reakcję.
Twoja obecność lub jej brak
Jeśli masz ze swoim czworonogiem wspaniałą relację, opartą na zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa, jeśli twój pupil wie, że może liczyć na twoją pomoc i wsparcie w każdej sytuacji, z pewnością lepiej zniesie każde „zło”, gdy będziesz obok. Dokładnie ta sama sytuacja może go mocno przerosnąć, jeśli cię zabraknie.
Możliwość uniknięcia konfrontacji
Każdy zrównoważony pies, jeśli tylko będzie miał wybór, wybierze ucieczkę zamiast ewentualnej walki. Jeśli czworonóg oceni, że nie ma możliwości ucieczki, jego stres zdecydowanie się zwiększy. Ty, jako świadomy opiekun swojego pupila, musisz bacznie go obserwować, prawidłowo interpretować wysyłane sygnały, szybko i adekwatnie do sytuacji reagować, aby nie narażać czworonoga na niepotrzebny stres i trudne emocje.
Obserwacja to podstawa – na co zwrócić uwagę?
Sygnały stresu i lęku wysyłane przez psa, przez wiele osób nieprawidłowo interpretowane i nazywane „sygnałami uspokajającymi”, stanowią bardzo obszerną grupę zachowań. Początkowo, kiedy dana sytuacja tylko lekko niepokoi psa, są to sygnały bardzo subtelne, które możesz przeoczyć, jeśli nie obserwujesz psa lub/i nie wiesz, na co zwracać uwagę. Do pierwszych objawów u wystraszonego psa należą m.in.:
- częste oblizywanie nosa;
- dyszenie – które staje się szybsze, coraz bardziej widoczne i nerwowe w miarę narastania stresu;
- ziajanie – jak wyżej;
- intensywne ziewanie – różni się ono od ziewania ze zmęczenia, jest znacznie bardziej nerwowe;
- odwracanie głowy, unikanie kontaktu wzrokowego;
- unoszenie przedniej łapy;
- otrzepywanie się;
- skupienie uwagi i baczna obserwacja – pies ma bardzo skupiony wzrok, nadstawia uszu, jego ciało jest napięte.
Oczywiście nie każde odwrócenie głowy, ziewnięcie czy ziajanie musi oznaczać lęk, zdenerwowanie i stres. Czasem pies odwraca głowę, by sprawdzić, co ciekawego dzieje się za nim, ziewa, bo jest zmęczony i zieje, bo jest mu gorąco. Poszczególnych sygnałów nie można interpretować w odosobnieniu, ale wraz z całym kontekstem sytuacyjnym. Im bardziej pies się niepokoi i pragnie zakończyć sytuację, w której czuje się niekomfortowo, tym wyraźniejsze są jego zachowania, a należą do nich m.in.:
- nerwowe chodzenie w pobliżu wyjścia – np. wzdłuż płotu czy ściany – które świadczy o tym, że pies, jeszcze nie w panice, ale coraz bardziej desperacko poszukuje wyjścia z sytuacji;
- zachowania zastępcze (inaczej przeniesione) – są to zachowania, które pies podejmuje w celu oddalenia się od problemu, jeśli np. zmuszony jest do przebywania z drugim psem na niewielkiej przestrzeni, idzie intensywnie wąchać trawę lub podłogę, pić wodę, rozkopywać ziemię etc., co ma też działanie uspokajające;
- intensywna pielęgnacja – np. bardzo energiczne, nerwowe gryzienie i wylizywanie się, np. swojego ogona lub łap, które nosi znamiona zachowań obsesyjno-kompulsywnych;
- łupież – u psa, który ulega silnemu stresowi, często w jednej chwili pojawia się łupież.
Bardzo wystraszony pies objawy wykazuje już takie, których nie sposób pomylić z niczym innym. A należą do nich m.in.:
- drżenie całego ciała;
- przyjmowanie skulonej postawy ciała, podkulony ogon – jednocześnie może pojawić się oddawanie moczu;
- piszczenie, skomlenie, intensywne ślinienie się;
- paniczna próba ucieczki lub wręcz przeciwnie – zamarcie z przerażenia.
Pamiętaj o tym, że jeśli wystraszony pies nie będzie mógł uciec, może pojawić się agresja i np. próba gryzienia.
Nie bagatelizuj objawów u wystraszonego psa, ponieważ ich skutki mogą być tragiczne (np. zaginięcie podczas panicznej ucieczki). Nie wiesz, jak pomóc psu w przypadku objawów stresu? Rozważ konsultację u lekarza weterynarii lub/i psiego behawiorysty. W pierwszej kolejności musisz sprawić, by pies poczuł się bezpiecznie i mógł zrelaksować. Zastanawiasz się nad lekami uspokajającymi? Mogą one pomóc, ale powinny stanowić wyłącznie środek do celu, a nie rozwiązanie problemu. Jeśli specjalista uzna, że środki uspokajające nie są potrzebne i długotrwały stres można pokonać inaczej, zastosuj się do jego rad i postępuj zgodnie z wyznaczonym planem terapii.
